Nou, dat ligt een beetje aan wie je het vraagt, blijkt uit 2 recente onderzoeken.
Beeld: © Programmadirectie Ambtelijk Vakmanschap / PixaBay
Foto van een persoon die een bord omhoog heeft met 'idea' erop
De beoordeling van het innovatieklimaat
De ‘Innovatie Barometer Overheid’ rapporteerde onlangs dat het innovatieklimaat ‘gemiddeld met een 7’ beoordeeld wordt. En driekwart van de overheidsorganisatie heeft afgelopen jaren ‘een innovatie geïmplementeerd’. De publicatie ‘Innovatie bij Rijksambtenaren’ kwam deze zomer met een heel ander beeld: ‘slechts een minderheid herkent de verschillende aspecten van het innovatieklimaat in hun organisatie.’ En hier kreeg het innovatieklimaat niet meer dan een mager zesje.
Hoe zit dit nu eigenlijk?
Wie wordt bevraagd? Hoe wordt gemeten? Vragen genoeg om de onderzoeker in mij weer even de vrije loop te laten. En dan blijkt al snel een cruciaal verschil tussen beide monitors: de barometer is ingevuld door leidinggevenden; het tweede onderzoek door medewerkers. Hebben managers een breder en zicht op innovaties binnen hun organisatie, of zijn ze te optimistisch over de innovatieruimte die hun medewerkers ervaren? Dat eerste is natuurlijk waar, maar het tweede herken ik ook. Dat zit ‘m deels in cultuur. Is ‘fouten maken mag’ het adagium of is er vooral risicomijding? Wat ook niet meehelpt is dat wet- en regelgeving vaak als belemmerend wordt ervaren om ‘nieuwe benaderingen en beleidsoplossingen te integreren’.
'Er moet een prikkel zijn'
Ook op mijn huidige werkplek, de Inspectie van het Onderwijs, speelt dit een rol. Hoe we onderwijskwaliteit beoordelen, is tot in detail in regelgeving vastgelegd. En dat is maar goed ook, want het toezicht moet voorspelbaar en betrouwbaar zijn, geankerd in de wet, zodat scholen weten waar ze aan toe zijn. Tegelijkertijd moet er ook een prikkel zijn, om steeds te blijven zoeken naar hoe we die wettelijke taken efficiënter en effectiever kunnen doen. Daarom maak ik binnen mijn directie heel gericht ruimte voor vernieuwing en innovatie. Zo werken we met hackatons waarin onderzoekers en inspecteurs zich samen op een bepaald vraagstuk storten. En zo heeft ons evaluatieprogramma door wetenschappelijke samenwerking een innovatiepush gekregen, waardoor we nu veel beter de effecten van toezicht in beeld kunnen brengen.
Het experiment is belangrijk
De 2 onderzoeken waar ik mee begon, zijn het over 1 ding wel eens: menselijk kapitaal is de belangrijkste succesfactor voor innovatie.
Dat betekent dat we innovatie niet weg moeten stoppen in speciale units of teams, dat we het niet moeten zoeken in structuren. Nee, het gaat om een innovatieve cultuur, een omgeving waar geëxperimenteerd wordt, waar fouten gemaakt mogen worden, waar dingen mogen mislukken. Ook dat is ambtelijk vakmanschap Wat te doen? In de eerste plaats: zoek en benut de experimenteerruimte. Er kan vaak meer dan je denkt. Ten tweede: zoek slimme samenwerkingspartners, binnen maar vooral ook buiten je organisatie. Ten slotte: zorg voor een cultuur van veiligheid en vertrouwen, waar je glorieus mag falen.
Deze column is geschreven door Matthijs van den Berg.