Boekenhoek

Beelden van Goed Werk

We komen allemaal weleens in samenwerkingssituaties terecht waarvoor geen standaardoplossingen zijn, waar de betrokkenen verschillend tegenaan kijken en waarin de spanning soms flink kan oplopen.

De kern

Dat vraagt om het maken van een goede afweging: wat vind ik - of wat vinden wij nu goed werk? Beter worden in het herkennen van deze kritische situaties en in het maken van dit soort afwegingen, helpt bij het versterken van de samenwerking over grenzen heen.

De insteek

Dit boekje laten we zien hoe deze insteek werkt. Het is een aanpak in ontwikkeling, die op dit moment op allerlei plekken wordt uitgeprobeerd en verbeterd (o. bij de inspecties, bij provincies, in de zorg en het onderwijs). Hierbij hebben we dankbaar gebruik gemaakt van het gedachtegoed en de ervaring van Manon Ruijters, hoogleraar aan de Vrije Universiteit, lector aan Aeres Hogeschool Wageningen en partner van Good Work Company. Onderzoek naar en begeleiding bij het komen tot ’goed werk’ vormt een kern van haar werk.

Van #hoedan naar #doedan

Je hoort en ziet het steeds vaker voorbij komen: we moeten meer opgavegericht gaan werken. Waar vraagstukken in de samenleving steeds complexer worden, kunnen we als Rijksoverheid niet anders dan samenwerken over onze eigen organisatiegrenzen heen en vooral samenwerken met andere overheden, bedrijven, organisaties en burgers.

Wat komt daarbij kijken en hoe kom je van #hoedan naar #doedan? Werk jij al samen aan een maatschappelijke opgave? Ga je werken aan een opgave? Of ben je geïnteresseerd in opgavegericht samenwerken? Dan is dit DOEboek: Opgavegericht Samenwerken iets voor jou!

Een verzameling aan lessen, kennis en inzichten 

Als Rijk hebben we de verantwoordelijkheid om oplossingen en aanpakken te ontwikkelen voor grote maatschappelijke, en om dat sámen te doen. Daarvoor is nodig dat we als ambtenaren voorbij de horizon kijken van ons eigen DG, departement of zelfs het Rijk, én dat we bereid zijn om samen te leren. Deze publicatie nodigt uit tot beide.

Met deze publicatie heb je een grenzeloze verzameling lessen, kennis en inzichten over samenwerken in handen. Je kunt 'm van voor naar achter lezen of van achter naar voor, maar voel je vooral uitgenodigd om 'm ergens open te slaan, alleen de kaders te lezen, of in de inhoudsopgave te zoeken naar het onderwerp dat je het meest aanspreekt of waar je meer informatie over zoekt.

Complexiteit van opgaven 

Veel van de opgaven zijn zo complex dat ze dat alleen door een goede samenwerkingen tussen overheden, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties effectief kunnen worden aangepakt. Denk bijvoorbeeld aan de stikstofproblematiek, Covid-10, aanpak huiselijk geweld of de schaarste op de woningmarkt. Uiteindelijk is het gek dat één minister of één ministerie verantwoordelijk is, nee, we staan samen aan de lat. Dat voelen we ook zo en we zoeken ieder keer naar een netwerkverband over grenzen van ministeries en bestuurslagen heen en stellen de maatschappelijke opgave centraal. En ja, je hebt altijd te maken met de grenzen binnen je eigen organisatie, maar hoe je samenwerkt als een één overheid is grenzeloos.

De kaartenset als samenspel 

Dit Grote Veelzijdige Samenspel neemt je mee in de vele facetten die je onderweg kunt tegenkomen. Wat zijn nu precies de kenmerken van een opgave, in welk speelveld bevind je je, zijn er voorwaarden of voorkeuren naar samenwerking en nog veel meer. De kaarten zijn ingedeeld in verschillende categorieën. Er zijn verschillende spelvormen denkbaar, met en zonder begeleiding. Ga in ieder geval het gesprek aan over de kaarten, welke stappen ga jij zetten om je maatschappelijke opgave verder te brengen? Tussen de verschillende categorieën zijn overeenkomsten en raakvlakken, ontdek hoe het elkaar kan versterken om vanuit verschillende gezichtspunten naar je maatschappelijke opgave te kijken.

Een praktische aanpak 

Dit praktijkboek wil de overheid helpen de weg vooruit te vinden. Dat gebeurt niet door hier op papier concrete oplossingen voor moeilijke dossiers of ingewikkelde werkprocessen te suggereren. Dat gebeurt wel door jou en alle collega’s die goede ideeën, visie en creatief vermogen hebben in staat te stellen die kwaliteiten in te ze!en. Als we de ruimte krijgen kunnen we meer.

Dit praktijkboek is niet de enige of de beste manier om dat te bereiken, maar het biedt wel een hele praktische aanpak. Wie wil kan er le!erlijk direct mee aan de slag. Je vindt hier werkvormen, gespreksformats, reflectie-vragen, onderzoeksmethoden en (kleine) draaiboeken die houvast bieden om een werkuur, een vergadering, een strategiemiddag of een veranderaanpak vorm te geven.

Grenzeloos samenwerken als regel, niet als uitzondering

Maatschappelijke opgaven houden zich niet aan departementale grenzen. Daarom proberen overheden steeds meer over organisatiegrenzen heen samen te werken aan gedeelde opgaven. Dat gaat echter niet vanzelf.

Bestaande grenzen zijn diep ingesleten en zijn zó normaal, dat opgavegericht samenwerken – als het gebeurt – vaak te maken krijgt met de pilotparadox: de uitzondering verandert niet de regel, maar bevestigt deze juist. Grenzeloos samenwerken gebeurt wel als uitzondering, maar wordt daarmee nog geen regel. Dat roept de vraag op hoe die beweging te kantelen is: grenzeloos samenwerken als regel, in plaats van als uitzondering.

Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moeten we eerst ‘uitpakken’ waarom dit niet zomaar een vraag, maar een dilemma is. Met andere woorden, waarom grenzeloos samenwerken nooit vanzelf zal gaan.