Van theorie naar praktijk: Niels Hoogvliet over studeren, stage en moreel beraad
Filosofie studeren, een scriptie schrijven en stage lopen, Niels Hoogvliet (student Filosofie aan Tilburg University) combineert het redelijk rustig.
Zijn stageopdracht bij Dialoog & Ethiek: Schrijf een handreiking voor verslaglegging moresprudentie. Hij heeft met glans deze opdracht volbracht. Als afronding van zijn stage spreken we elkaar over zijn stage-ervaringen.
Niels, je studeert filosofie in Tilburg hoe ben je daar zo terecht gekomen?
“Na de middelbare school ben ik een HBO-opleiding ICT gaan volgen, ik dacht dat deze opleiding wel goed voor mij zou zijn, maar dat viel tegen. Tijdens deze opleiding heb ik veel boeken gelezen en nagedacht, daardoor begon ik leren leuk te vinden. Ik werd steeds nieuwsgieriger naar hoe dingen in elkaar zitten en naar politiek. Ik zag mezelf niet de ICT ingaan. Op de universiteit in Tilburg ontdekte ik dat je filosofie kon studeren. Dat ben ik eerst deeltijd gaan doen, ik vond het zo leuk dat ik voltijd filosofie ben gaan studeren. Filosofie is de basis van alle studies, ontdekken dat je over alles na kunt denken vond ik bevrijdend. Waar andere studies misschien stoppen met vragen stellen, gaat filosofie altijd verder. Ik vind het goed om je aannames te bevragen, omdat het misschien anders kan zijn dan op het eerste gezicht lijkt. Het is belangrijk om steeds het eigen denken te bevragen.”
Wat heeft je gemotiveerd om bij de Rijksoverheid stage te gaan lopen?
“In het derde jaar kon ik kiezen om stage te gaan lopen. Ik was er aan toe om wat anders te zien dan de universiteit en de overheid sprak me aan omdat ik geïnteresseerd ben in politiek. Toen ben ik via via bij Dialoog & Ethiek terecht gekomen en dat paste heel goed vanuit mijn filosofie studie. Dialoog & Ethiek gebruikt inzichten uit de filosofie als basis voor het werk wat ze doen en ik was nieuwsgierig of ik daar aan kon bijdragen.”
En hoe pakte dat uit?
“Wat heel leuk was is dat ik kennis maakte met praktische toepassing van filosofie. In de studie leer ik de filosofische achtergronden en bij Dialoog & Ethiek wordt het praktijk. Bijvoorbeeld bij moreel beraden, dan denken deelnemers stapsgewijs na over een morele vraag. Je kijkt je per casus welke soort argumenten er zijn en welke zwaarder wegen. Dan zie je argumentatieleer toegepast worden in de praktijk. In de studie zelf heb ik niet veel met morele beraden gedaan. Ik was gewend om vanuit een theoretisch kader naar argumenten te kijken, dus bijvoorbeeld utilitarisme (Ethische stroming die stelt dat de morele waarde van een handeling bepaald wordt door de hoeveelheid geluk en pijn die deze handeling veroorzaakt voor het grootste aantal mensen). Daar gaat overigens ook mijn scriptie over, in mijn scriptie doe ik onderzoek naar naastenliefde en utilitarisme.”
Hoe was je eerste dag bij Dialoog & Ethiek?
“Het was wel cool om zo op de Turfmarkt bij de balie binnen te komen en een grote Nederlandse vlag te zien. De twee hoge torens zijn indrukwekkend. Een ministerie staat toch ver van je af, het komt zo nu en dan in het nieuws. Het voelde alsof ik nu bij iets kwam waar ik veel over heb gelezen, maar nu een onderdeel van ben en mag ik zien hoe het er binnen aan toe gaat.
De eerste dag maakte ik kennis met het team en vond het heel leuk hoe de teamleden met elkaar ontwikkelingen bespraken, je merkt dat ze gewend zijn om alle perspectieven op tafel te brengen.
Wat heb je geleerd tijdens je stageperiode?
“De eerste keer bij een moreel beraad was ik verrast hoe open mensen waren over moeilijke onderwerpen. Het leuke was dat je mensen ontmoet achter onderwerpen die je in de krant leest, een soort kijkje achter de schermen. Toen we moresprudentie verslagen gingen bespreken kon ik mijn filosofie kennis goed toepassen over waarheid en geldigheid. Is een argument waar en als deze waar is, is het dan ook geldig (zie het kader voor een toelichting).
Ik ben veel op pad geweest om bij verschillende overheidsorganisaties morele beraden bij te wonen. Ik had verwacht dat ik wat ik geleerd had bij filosofie direct kon toepassen, maar in de praktijk blijkt dat het best moeilijk is om de theoretische filosofische kennis toe te passen. Want je weet eigenlijk te weinig over de context van de organisaties. En als je die omgeving snel eigen wil maken, dan is het nodig om met mensen in gesprek te gaan. Dat durfde ik in het begin niet goed, omdat ik dacht dat ik gelijk allerlei kennis moest delen – ik had alleen geen idee waarover. Als je de omgeving gaat begrijpen, lukt het beter om daar reflecties op te doen.
Iets anders wat ik heb geleerd is het samenwerken met collega’s. Ik ben gewend om een opdracht te maken en in te leveren. Het grote verschil met het werk is dat je het werk in afstemming doet en daar wordt het werk ook echt beter van.”
|
Een voorbeeld. Stel dat een moreel beraad gaat over de vraag of iemand zich mag uitspreken over een bepaald politiek besluit. Een antwoord op deze vraag kan zijn: ‘Ja, maar alleen op persoonlijke titel en niet op LinkedIn’. Dat antwoord moet dan wel beargumenteerd worden. In dit geval kan een argument bijvoorbeeld zijn: ‘omdat er sprake is van belangenverstrengeling als deze persoon dit als ambtenaar doet’. Idealiter wordt de argumentatie ook getoetst op waarheid en geldigheid. Eerst kijk je naar waarheid: is het argument dat wordt gegeven wel waar? … Geldigheid gaat om de vraag of het argument wel klopt. Is het argument dat wordt gegeven wel een goed argument voor de stelling? Volgt de stelling logisch uit dit argument? Stel dat bij het voorbeeld over je niet uitspreken via LinkedIn het volgende ‘argument’ wordt gegeven: ‘LinkedIn zit namelijk vol met gemene mensen’. Dat kan wel zo zijn, maar wat heeft dat te maken met het al dan niet plaatsen van een post? Het is voor die conclusie geen geldig argument. Op z’n minst mist er nog een denkstap: dat de post daarom negatieve aandacht kan bezorgen. Maar ook dan kun je je nog afvragen of het echt een goed argument is voor de keuze om niets op LinkedIn te plaatsen. |
Je hebt ook een keer met een training voor gesprekleiders meegedaan kun je daar wat over vertellen?
De Bootcamp voor gespreksleiders is een tweedaagse kennismaking met socratische dialogen. Ik vond het van tevoren spannend omdat ik met mensen ging werken die al jaren bij de overheid werken en ik kom net kijken. In de training was het heel leuk. Ik heb in de bootcamp voor het eerst een socratisch gesprek gedaan en cris de coeur gemaakt, een hartenkreet. Dit was een hele goede manier om jezelf te onderzoeken. Je wordt uitgedaagd om na te denken en je uit te spreken, dat vond ik spannend en het was ook wel bevrijdend.
Ik vind dat Dialoog & Ethiek echt goed werk doet en hoop dat er steeds meer ruimte komt binnen het Rijk om te werken aan ethiek. Een moreel beraad is echt goed om te doen je leert er heel veel van, dat neem ik er zelf in ieder geval van mee. Voor toekomstige stagiaires, ga snel met mensen in gesprek als je gaat stage lopen, iedereen vind het leuk om met je te praten en je begrijpt sneller wat er speelt en wat je te doen staat!
Nu ga ik eerst mijn scriptie afschrijven en een master doen, ik twijfel nog tussen filosofie en theologie.”
Door Jessica Vuijk