Aan de slag met het DOEboek: het model van de ambtenaar
Hoe wordt het DOEboek gebruikt in de praktijk? We spreken Jelda Veninga die werkt bij de gemeente Leeuwarden, daar houdt zij zich bezig met organisatie en leiderschapsontwikkeling. Via via kwam zij bij het programma Grenzeloos Samenwerken terecht, het uitbrengen van het DOEboek voelde voor haar als lopen in een snoepwinkel. Een mooie verzameling van werkvormen en handreikingen waar ze gebruik van maakt en toepast in het eigen werk.
“Wat jullie bij de Rijksoverheid in het groot doen, doen wij bij de gemeente in het klein. Erg fijn om voor inspiratie naar jullie te kunnen kijken. Doordat we veel op dezelfde speelvelden zitten, kan je het DOEboek heel makkelijk op je opgave inpluggen. Ik heb het DOEboek voornamelijk vanuit de interventie kant bekeken, ook de verhalen van mensen die in een opgave zitten zijn erg interessant om te lezen”.
Model van de Ambtenaar
“Deze werkvorm uit het DOEboek heb ik inmiddels al diverse keren ingezet. We zijn zo ontzettend bezig in ons hoofd, maar hoe kom je bij je hart en buik? Hoe kunnen we met ongemak omgaan zonder daarbij in ongewenste reacties te schieten? De vragen die bij het model staan zijn heel mooi, zoals Waar krijg je buikpijn van? Waar krijg je vlinders van? Hoe beweeg je en hoe sta je in je werk?
Onlangs organiseerden wij een sessie voor het programma Duurzaamheid, met allemaal koplopers op het gebied van duurzaamheid. Het schuurt dan ontzettend als mensen niet inzien dat klimaatverandering al een crisis is. Je moet dan samenwerken met een provincie of andere partijen die de urgentie nog niet voelen, terwijl jij al zo hard aan het werk bent. Wat doet dat dan met jou? Door deze werkvorm in te zetten krijg je mooie en verbindende gesprekken, we hebben immers deze opgave met zijn allen te doen en hoe help je elkaar dan hierin”?
Van inspiratie tot vogelhuisje
“Om verandering teweeg te brengen moet je soms dingen op een andere manier doen en dan heel klein beginnen. Zo had een kunstenaar in het kader van duurzaamheid een wandelend bos bedacht door Leeuwarden heen. Wanneer staan bomen in de weg en wanneer slaat het om en is het fijn dat de bomen er staan?
We hebben op basis van deze ervaring verschillende werkvormen bij elkaar gebracht, van een ‘fiets ontdektocht’, de Verdwaalatlas van Arcadia en het model van de ambtenaar. Deze vormen helpen om anders te luisteren, te kijken en gebruik te maken van alle zintuigen om je opgave onder de loep te nemen."
Bij het gesprek over het model van de ambtenaar werd als snel duidelijk dat de duurzaamheidsopgave met name ging over hoe de toekomst er uit kan zien, de studenten die aanwezig waren brachten voor ons mooie perspectieven in. We stonden ook echt stil bij de vraag ‘Wat kan ik doen om het beter te maken?’ Een van de programmamanagers bijvoorbeeld, gaat na een dag vol vergaderingen aan de slag om vogelhuisjes maken. Zo klein en praktisch kan het zijn om het klimaat en de natuur te helpen. Mooi om te zien hoe iemand dan schakelt van werken van uit het hoofd naar werken met de handen”.
Werkt ’het model van de ambtenaar’ voor iedereen?
“Sommige mensen zijn heel creatief en gaan direct aan de slag, zonder daar extra hulp bij nodig te hebben. Andere mensen kwamen geen stap verder of kwamen in de loop van de opdracht achter hele ander ontdekkingen, bijvoorbeeld dat ze in projecten zitten waar ze helemaal niet blij van worden. Voorbeeld situaties helpen in ieder geval sneller aan de slag met het model te kunnen. Uiteindelijk werkte de opdracht voor iedereen, hier en daar met wat extra begeleiding”.
"We blijven soms zo hangen in het praten, terwijl je soms met je handen veel verder komt"
Van praten naar maken en verbeelding
“De ene persoon is van nature creatiever dan de ander, en heeft al wat andere navigatiemiddelen. Het inzetten van ‘maken’ kan hierbij heel erg helpen. Daarvoor is ‘het model van de ambtenaar’ heel fijn. We blijven soms zo hangen in het praten, terwijl je soms met je handen veel verder komt. Of neem eens waar, wat zie je? Wat hoor je? Wat ruik je? Wat voel je? Gebruik hierbij ook je verbeelding. Wat zou je doen alles mogelijk was? Eén van de opdrachten was bijvoorbeeld ‘Breng je leervraag in kaart’ Hierbij gingen we aan de slag met wat in de natuur voorhanden was en maakten we gebruik van zand, schelpen en steentjes. We kunnen zo ontzettend veel leren van kunstenaars, het filosoferen, andere vragen stillen en luisteren naar je intuïtie en je gevoel”.
Vervolg
“Drie jaar geleden ben ik samen met een aantal collega’s ‘Veranderkracht’ gestart, met als doel het versterken van de interne veranderkracht bij mensen en daar van leren. Hierin gebruiken we het DOEboek inmiddels echt als een soort Bijbel. Vraag voor ons is altijd: Wanneer doe je het goed en het goede als facilitator? Voor nog meer verdieping houden we, samen met Joyce Otten en Marielle Bohté van het programma Grenzeloos Samenwerken binnenkort een Beelden van Goed Werk sessie: Hoe doe je het goede als het spannend wordt in samenwerking”?