Werk je samen met anderen aan een maatschappelijke opgave en vraag je je af: hoe dóen we dat eigenlijk, opgavegericht samenwerken? Het DOEboek helpt je op weg met praktische inzichten, voorbeelden en werkvormen. Daarmee kun je meteen aan de slag. Het is al meer dan 4.500 keer gedownload en ruim 6.500 keer op papier aangevraagd door collega’s van binnen en buiten de Rijksoverheid.
Het DOEboek is een verzameling van inzichten, werkvormen en praktijkvoorbeelden die jou ondersteunen bij opgavegericht werken. Het boek enthousiasmeert, prikkelt en helpt je direct om samen aan de slag te gaan met jouw opgave. Het is een verzameling van praktische hulpmiddelen die je meteen kunt gebruiken. Het DOEboek is voor iedereen die werkt aan een maatschappelijke opgave of die geïnteresseerd is in opgavegericht samenwerken. Of je nu net begint of al ervaring hebt.
Hoe gebruik je het DOEboek?
Het DOEboek is als een gereedschapskist. Je pakt eruit wat je nodig hebt, probeert uit wat past en ontdekt samen wat werkt in jouw praktijk. Het is geen handleiding, die je van begin tot eind leest.
Benieuwd hoe anderen het DOEboek gebruiken? Lees hoe collega’s in verschillende organisaties het boek inzetten om samen aan hun opgave te werken. Wat hielp hen? Wat leverde het op? En wat zouden ze jou aanraden?
Annelies van der Wal, adviseur bij HUMAN TRAIL, vertelt hoe het DOEboek haar inspireert om samenwerking te versterken. Ze gebruikt het boek om letterlijk en figuurlijk in de wereld van de wereld van anderen te stappen en zo vertrouwen op te bouwen. Lees het volledige interview
Voor haar werk bij de gemeente Leeuwarden kiest Jelda Veninga bewust voor werkvormen die helpen om betere gesprekken te voeren en de samenwerking te verbeteren. Het DOEboek is voor haar een grote bron van inspiratie. Ze vertelt bijvoorbeeld hoe het ‘Model van de Ambtenaar’ uit het boek haar heeft geholpen.
Sella Kollens blikt terug op hoe zij het DOEboek heeft ingezet in haar werk met verschillende teams binnen het Waterbedrijf Evides. Door de werkvormen in het boek zag zij team in beweging komen en het eigenaarschap binnen de teams versterken.
Bij de opleiding Onderwijsassistent maakt mbo-docent Thea Nabring met veel plezier gebruik van het DOEboek houvast geeft om de studenten te laten oefenen met samenwerken en reflecteren. Mirte Olthuis (studente) sluit aan en vertelt enthousiast hoe het DOEboek hun lessen verrijkt.
In het DOEboek staan oefeningen en werkvormen met bijbehorende werkbladen. Alle werkbladen zijn hieronder beschikbaar om te downloaden en printen. Zo kun je direct aan de slag met oefeningen en werkvormen die voor jou relevant zijn.
Werkbladen over de opgave
Deze oefening helpt je om de kern van een vraagstuk te achterhalen door herhaaldelijk de vraag ‘Waarom?’ te stellen. Het geeft je een dieper inzicht in de onderliggende oorzaken van een opgave, wat leidt tot effectievere oplossingen. Meer informatie over de oefening vind je op pagina 24 en 25 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
Om bewustwording te creëren over de grenzen van eigen kennis en aannames binnen een team heen kan deze oefening je helpen. Je stimuleert hiermee de openheid en nieuwsgierig die je nodig hebt bij het opgavegericht samenwerken. Op pagina 28 en 29 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken vind je de volledige werkvorm terug.
Dit is een effectieve werkvorm om een gezamenlijke toekomstvisie voor de opgave te formuleren. Met elkaar schrijf je een fictief krantenartikel over het succes van de opgave. Deze oefening helpt om jullie ambities concreet te maken en te delen. Hiervoor krijg je meer richting in jullie gezamenlijke werk aan de opgave. Op pagina 44 en 45 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken vind je alle stappen van de werkvorm terug.
Hoe verdeel je eigenlijk jouw werkzaamheden voor de opgave en mogelijk voor ander werk dat je ook doet? Dit werkblad kan helpen om jouw tijdsbesteding in kaart te brengen en deze af te stemmen op de prioriteiten van de opgave. Zo kun je bewuste keuzes maken en de effectiviteit verbeteren. Meer informatie vind je op pagina 58 en 59 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
Kernwaarden en leerpunten zijn een essentieel onderdeel van het opgavegericht samenwerken. Deze tegeltjes zijn een creatieve manier van het verwoorden van die inzichten en uiteraard om ze met elkaar zichtbaar te maken. Een goede versterking van de teamcultuur. Inspirerende voorbeelden vind je terug op pagina 66 en 67 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
Hoe verhoud je je als ambtenaar eigenlijk tot de opgave waar je aan werkt? Wat zijn jouw gedachten, wat voel je erbij, waar krijg je buikpijn van en vooral wat betekent dat voor jouw werk? Het model van de ambtenaar helpt om deze gedachten zichtbaar te maken om elkaars perspectief te begrijpen en vanuit daar de samenwerking verder op te bouwen. Op pagina 72 en 73 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken lees je de hele werkvorm terug.
Verschillende invalshoeken en perspectieven helpen een opgaveteam in het werken aan de opgave. Het Teamledenkompas helpt jouw opgaveteam om die kwaliteiten en voorkeuren in kaart te brengen en vormt een opener om hierover met elkaar in gesprek te gaan hoe jullie elkaar kunnen versterken. Alle informatie over de werkvorm vind je op pagina 74 en 75 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
Het soort formeel en informeel leiderschap heeft een belangrijke invloed op de voortgang en het succes in het werken aan een opgave. Deze vraagkaarten helpen in de behoeften en benodigde leiderschapsstijlen met het team te bespreken en af te stemmen. Je vindt de volledige werkvorm op pagina 90 en 91 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
Betrokkenen rondom een opgave vormen samen een web van belangen, invloeden en meningen over de opgave en mogelijk over elkaar. Door deze relaties in kaart te brengen geef je openheid van zaken voor een open communicatie en help je het vertrouwen te versterken. De vissengraat in deze werkvorm helpt daarbij. Lees alle stappen van de werkvorm terug op pagina 130 en 131 in het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
De collega’s van Rijkswaterstaat zetten dit canvas gebiedspartners in om de samenwerking met externe partners systematisch in kaart te brengen. Het gesprek hierover met elkaar leidt tot effectievere en duurzame samenwerkingsrelaties. In het interview op pagina 132 tot en met 135 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken vertellen zij over het ontstaan van het canvas en hoe zij het toepassen in hun werk.
Door deze dobbelsteen te gooien krijg je een speelse manier om met elkaar te reflecteren op hoe jullie naar de opgave en jullie samenwerking kijken. De dobbelsteen zorgt voor een laagdrempelige instap in het gesprek wat tot meer openheid leidt. Op pagina 140 en 141 vind je de instructies die bij de dobbelsteen horen.
Met deze werkvorm stap je letterlijk in de schoenen van de ander met wie jij aan de opgave werkt. Door je te verplaatsen ontwikkel je begrip over hoe de andere erin zit en kijkt naar de opgave. Deze inzichten helpen om de samenwerking te bevorderen. Lees op pagina 146 en 147 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken hoe je deze werkvorm inzet.
Samenwerken aan een opgave breng je in contact met mensen en organisatie die soms een hele andere kijk hebben op de opgave als jij. Met deze werkvorm reis je af naar de wereld van de ander om te ontdekken wat zich daar afspeelt. Deze reis versterkt de verbinding met elkaar en zorgt dat je elkaars standpunt beter begrijpt. Alle stappen die je hiervoor nodig hebt, vind je terug op pagina 166 tot en met 169 in het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
Zoek je naar een interactieve manier om de samenwerking en rollen binnen het team en de betrokken organisaties te verkennen? Dan gaan de vraagkaarten van SamenSpel zeker van pas komen. De vragen zorgen ervoor dat je onderlinge verwachtingen, aannames en overtuigingen omzet in een open gesprek en heldere samenwerkingsafspraken. Over het ontstaan en gebruik van de kaart lees je meer op pagina 182 tot met 189 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken.
Vaak zijn we zo druk bezig met het werken aan de opgave dat we vergeten welke resultaten we al behaald hebben met elkaar. Juist in het opgavegericht samenwerken is het belangrijk om stil te staan bij de mijlpalen en met elkaar te vieren. Dit werkblad helpt je om letterlijk de slingers op te hangen. Op pagina 182 en 183 van het DOEboek Opgavegericht Samenwerken vind je meer informatie.
